به گزارش سلام لردگان، امروزه ديگر مقصر اصلي مرگ و مير در کشور بيماري هاي واگير نيست. شيوع بيماري هاي غيرواگير مانند سرطانها،ديابت،بيماري هاي قلبي، تصادفات و حوادث،سبک زندگي نامناسب، اعتياد و غيره متهم رديف اول فوت ايراني ها شده است.
از طرفي پيشرفت روشهاي درماني و توليد داروهاي جديد، اميد تازه اي را در بين بيماران به وجود آورده به طوري که ديگر کمتر بيماري وجود دارد که به دليل ابتلا به بيماري هاي ساده و جراحي هاي کوچک و پيش پا افتاده با خطر مرگ دست و پنجه نرم کند.
اين در حالي است که با وجود تمام بارقه هاي اميد،عواملي به ظاهر ساده، روزانه مرگ بسياري از بيماران را در بخشهاي ICU و حتي در اتاق هاي جراحي عمومي رقم مي زند.
عفونت بيمارستاني که به گفته متخصصان عفوني در کشور ثبت نمي‌شود به عاملي مرگبار مبدل شده است.عاملي که مي توان با شست‌وشوي دست از سوي پزشک و پرستار،تجويز مناسب آنتي بيوتيک از سوي پزشک،عدم بستري طولاني مدت در بيمارستان و حتي مصرف نکردن خودسرانه آنتي بيتويک از سوي مردم، آن را کنترل کرد.
عفونت بيمارستاني (Hospital-acquired infection) عفونتي است که در بيمارستان بيمار به آن آلوده مي‌شود مثلاً بيمار دچار شکستگي پا در بيمارستان دچار عفونت ادراري شود اين نوع از عفونت معمولاً حداقل 48 تا 72 ساعت بعد از پذيرش بيمار در بيمارستان ايجاد مي‌شود.
پايم سياه شد و تا قطع شدن فاصله کمي داشت
«زهره - گ» که زني 45 ساله است با اشاره به اينکه قرباني بي‌توجهي پزشکان شده و به عفونت بيمارستاني مبتلا شده ميگويد: بر اثر حادثه‌اي در باشگاه ورزشي پايم آسيب ديد و سريعاً خود را به نزديکترين درمانگاه رساندم و پزشک معالج در قسمتي که جراحت ديده بود 8 بخيه زد.
وي ادامه ميدهد: پس از گذشت چند روز قرار بود دو هفته بعد براي ترميم بخيه و کشيدن آن به بيمارستان مراجعه کنم. پس از مراجعه اعلام کردند که هنوز زود است؛ اما پس از گذشت زمان کمي، اطراف زخم شروع به تورم کرد و سرخ رنگ شد و به شکلي عفوني شد که حريم زخم به شدت دردناک شده بود و با خارش شديد همراه بود.
زهره ميگويد: اطراف زخم سياه رنگ شد و به حدي دچار درد شده بودم که نمي‌توانستم راه بروم. وقتي که به بيمارستان مراجعه کردم آنتي‌بيوتيک‌هاي زيادي به من دادند، MRI گرفتند و حتي نمونه‌برداري پوستي انجام دادند، حتي متخصصان عروق هم پاي مرا معاينه کردند.
اين بيمار ميگويد: تشخيص پزشکان پس از انجام آزمايشهاي مختلف اين بود که پزشکي که بخيه ابتدايي را زده کارش را به خوبي انجام نداده و بايد تعداد بيشتري بخيه مي‌زده است به همين دليل جاي بخيه‌ها عفوني شده و به رگ‌هاي عروق پا فشار آمده است در نتيجه خونرساني مختل شده است.
وي با اشاره به اينکه در نتيجه بي‌احتياطي پزشک،به ده ها روز استراحت مطلق و تزريق آمپول آنتي‌بيوتيک گرفتار شده، ميگويد: ما از پزشکي که در آن روز پايم را بخيه زد شکايت کردم اما متأسفانه پزشکان شيفت آن روز بيمارستان با مهر يک پزشک پاي برگه را امضا کرده بودند و در نتيجه يافتن پزشک معالج بسيار سخت شد البته ما پيگير شکايتمان هستيم.
بي‌توجهي پزشک، مرا در آستانه مرگ قرار داد
«معصومه - الف» بيمار ديگري است که به دليل عفونت بيمارستاني زندگي سختي را مي‌گذراند.وي علت اين بيماري دردناک را بي‌احتياطي پزشک معالج خود اعلام مي‌کند.
معصومه به فارس ميگويد: اتفاقي که براي من رخ داد از مصاديق سهل‌انگاري از سوي پزشکان است، در نهايت بي‌تجربگي مرا که يک مشکل بسيار معمولي داشتم در آستانه مرگ قرار داد.
وي ادامه ميدهد: من با تشخيص سنگ صفرا تحت عمل جراحي لاپاراسکوپي قرار گرفتم اما پس از عمل جراحي دچار تب و لرز بسيار شديد شدم، مجدد به پزشکم مراجعه کردم که وي تشخيص انسداد مجاري صفرا داد و من براي بار دوم تحت عمل جراحي قرار گرفتم اما يک بار ديگر تشخيص داده شد که ريه من آب آورده است و بايد مجدد تحت عمل جراحي قرار بگيرم، با اين وجود و با خارج کردن حدود 600 سي‌سي آب از ريه نه تنها مشکل من حل نشد بلکه با انجام سونوگرافي مشخص شد طحال دچار آبسه چرکي شده است در حالي که پزشک معالجم در سونوگرافي‌هاي ابتدايي اين موضوع را تشخيص نداده بود.
اين بيمار ادامه ميدهد: به گفته مديران بيمارستان دستور جراحي مجدد داده مي‌شود تا شخصاً متوجه عملکرد پزشک معالج در ناحيه شکم شود و با توجه به نتيجه کشت آبسه، دليل آن عفونت بيمارستاني پس از جراحي تشخيص داده مي‌شود که مي‌تواند ناشي از خطاي تيم درماني يا قصور در استريليزه شدن تجهيزات مصرفي بيمارستان باشد.
معصومه ميگويد: اين در حالي است که پزشک معالجم علت عفونت را شرايط روحي و اضطراب عنوان کرده بود و اکنون پس از گذشت حدود يک ماه همچنان زخمم دچار عفونت است و ناراحتي‌هاي جسمي و روحي نگران‌کنندهاي را برايم ايجاد کرده است.
وي تأکيد کرد: از مسئولان تقاضا دارم هر چه سريعتر به وضعيت بنده که تبعات بسيار سوء در پي تشخيص‌هاي نادرست پيش آمده رسيدگي کنند و يک خانواده را از سردرگمي نجات دهند و اگر لازم است پزشک معالج را مجازات کنند تا از بروز حوادث اينچنيني جلوگيري شود.
وي ادامه ميدهد: پس از اتفاقات پيش آمده از پزشک معالج شکايت کردم و با توجه به مستندات پزشکي پزشک مجبور به پرداخت دو درصد از ديه کامل شده است.
معصومه ادامه ميدهد: همچنان از درد ناحيه ريه با توجه به چسبندگي و آب موجود در آن رنج مي‌برم و هزينه‌اي حدود 15 ميليون تومان متحمل شده‌ام در حالي که من يک معلم هستم. حقوق من کفاف اين هزينه‌ها را نمي‌دهد و درمان ديرهنگام، مديريت ناکافي و تشخيص نادرست يک پزشک مرا به اين حال و روز انداخته است.
آمار 12 درصدي عفونتهاي بيمارستاني و مقصر اصلي کادر پزشکي
حسين معصومي اصل،رئيس اداره عفونتهاي بيمارستاني وزارت بهداشت از آمار 8 تا 12 درصدي عفونتهاي بيمارستاني در کشور خبر داد و گفت: بستري طولاني‌مدت،تجويز بي‌رويه و مصرف خودسرانه آنتي‌بيوتيک و عدم شست‌وشوي دست در بيمارستان از دلايل آن است.
وي ادامه ميدهد: نظام مراقبت در کشور دچار کم‌گزارش‌دهي است به همين دليل برآورد شده که ميزان عفونت بيمارستاني در کشور بين 8 تا 12 درصد باشد. يکي از عوامل ميزان بالاي عفونت بيمارستاني در کشور تجويز نادرست پزشکان در مصرف آنتي‌بيوتيک است هر چند که بروز مقاومت‌هاي ميکروبي چند عاملي است و فقط به تجويز پزشک مربوط نمي‌شود.
رئيس اداره بيماري‌هاي منتقل از آب، غذا و عفونتهاي بيمارستاني وزارت بهداشت مي افزايد: مصرف خودسرانه آنتي‌بيوتيک توسط بيماران و مردم نيز باعث شده مقاومت ميکروبي مردم افزايش يابد در نتيجه ميزان عفونت بيمارستاني افزايش يابد چرا که مصرف آنتي بيوتيک‌ها فقط با تجويز پزشک بايد صورت گيرد در حالي که سهم مصرف خودسرانه آن در کشور بسيار بالا است.
معصومي اصل، بستري‌هاي طولاني‌مدت در بيمارستانها را از ديگر عوامل افزايش عفونت بيمارستاني عنوان کرده و مي گويد: اين عارضه در همه جاي دنيا وجود دارد و خطر رو به افزايش آن در همه کشورها از جمله ايران احساس مي‌شود.
وي مي افزايد: اينکه گفته مي‌شود فقط به دليل بي‌احتياطي پرسنل پزشکي عفونت بيمارستاني حاصل مي‌شود 100درصد قابل قبول نيست چرا که عفونت بيمارستاني تک عاملي نيست البته رعايت موازين بهداشتي مانند شست‌و شوي مکرر دستها در اين زمينه بسيار اهميت دارد.90 درصد عفونتهاي بيمارستاني قابل پيشگيري است، به همين دليل توصيه شده که پرسنل پزشکي بعد و قبل از هر اقدامي موازين بهداشتي را در تمام بيمارستان رعايت کنند.
معصومي اصل مي گويد: البته اين فقط مشکل موجود در ايران نيست با اين وجود نظام مراقبت عفونت بيمارستاني را از چند سال قبل آغاز کرده‌ايم که هدف ما صفر کردن عفونت نيست بلکه هدف کاهش اين عفونتها است.
عفونت بيمارستاني عامل 3 درصد مرگ‌وميرها
در همين ارتباط،مسعود مرداني فوق تخصص بيماري‌هاي عفوني در گفت‌وگو با فارس هشدار مي دهد که عفونتهاي بيمارستاني 2 تا 3 درصد از مرگ و ميرهاي بيمارستاني را به خود اختصاص مي‌دهند و عدم شست‌وشوي دست از سوي پزشکان و تجويز بالاي آنتي‌بيوتيک امکان افزايش آمار فوتي‌ها را ايجاد کرده است.
وي با اشاره به اينکه اين موضوع فقط مختص ايران نيست بلکه حتي در کشورهاي توسعه يافته مانند آمريکا ده ها هزار نفر بر اثر اين بيماري از بين مي‌روند ادامه مي دهد: آمار دقيقي از اين موضوع وجود ندارد اما ثابت شده، اگر بيماري بيش از 10 روز در بخش مراقبتهاي ويژه و ICU بستري بماند بروز عفونت در آن اجتناب‌ناپذير است.همچنين طي انجام عمل جراحي اگر فرد دچار عارضه يا عفونت زخم شود بروز عفونت بيمارستاني در چنين افرادي بروز مي کند.
مرداني مي گويد: از خصوصيات عفونت بيمارستاني اين است که با ميکروارگانيسم‌هايي رخ ميدهد که اين ميکروب‌ها از مقاوم‌ترين ميکروب‌هاي جهان محسوب مي‌شود.همچنين مصرف بالاي آنتي‌بيوتيک در کشور باعث شده اين عفونتها مقاوم شوند و امکان مرگ و مير بالا را ايجاد کنند که بهترين راه کنترل، پيشگيري است.
اين فوق تخصص بيماري‌هاي عفوني مي گويد: پيشگيري به اين معني است که پزشک و پرستار قبل از معاينه بيمار دست خود را شست‌و شو دهد و به بيمار زياد آنتي‌بيوتيک ندهد چون ممکن است مقاومت در فرد را بيشتر کند. مدت زمان بستري بيمار بايد به حداقل برسد چرا که بستري طولاني‌مدت بروز عفونت را بيشتر مي‌کند. رعايت تمام اين موارد شايد عفونت بيمارستاني را کنترل کند اما آن را به صفر نمي‌رساند.
وي هشدار مي دهد که اکنون در بيمارستانهاي ما اين موارد رعايت نمي‌شود و در بخش ICU مي‌بينيم که کادر درماني فقط براي رفتن به منزل دست خود را مي‌شويند در حالي که بايد بين معاينه 2 بيمار اين شست‌و شو انجام شود.
مرداني مي گويد: از طرفي مصرف آنتي‌بيوتيک و تجويز آن از سوي پزشکان نيز بسيار بالاست و اين تجويز به حدي است که بيمار تا زماني که در بيمارستان بستري است مجبور به مصرف است.
عفونتهاي بيمارستاني در کشور ثبت نمي‌شوند
محمدآقاجاني، معاون درمان وزير بهداشت به فارس مي گويد: متأسفانه در کشور ما هنوز نظام ثبت عفونتهاي بيمارستاني نداريم و به همين علت برآورد دقيقي از اين مسئله نداريم اما مي‌دانيم که عامل اصلي انتقال عفونت بيمارستاني دست پزشکان و پرستاران است که بايد از هر بيمار به بيمار بعدي ضدعفوني شود.
وي ادامه مي دهد: عفونت بيمارستاني يکي از معضلات اصلي اداره بيمارستانها و يکي از خطرات عمده‌اي است که در تمام دنيا بيمارستانها را به چالش مي‌کشد و يک تهديد مهم براي سلامت بيماران بستري و حتي سرپايي و به خصوص در بخشهاي مراقبتهاي ويژه است.
آقاجاني مي افزايد: عفونتهاي بيمارستاني يکي از عوامل مهم مرگ بيماران در بيمارستانها نيز هست که به وسيله انتقال ميکروارگانيسم هاي مقاوم به درمان از يک بيمار به بيمار ديگر به خصوص از طريق دستگاه تنفسي صورت مي‌گيرد.
معاون درمان وزير بهداشت مي گويد: در همه دنيا مهمترين اقدامي که براي کنترل عفونتهاي بيمارستاني انجام مي‌شود، قبل از هر کاري ثبت و شناسايي موارد انتقال عفونت است، کاري که متأسفانه در کشور ما انجام نمي‌شود. ما در کشور نظام ثبت عفونت بيمارستاني نداريم يا دقيق بگويم نظام ثبت علمي و کارآمدي براي ثبت عفونتهاي بيمارستاني نداريم.
آقاجاني از تدوين پروتکل ثبت عفونتهاي بيمارستاني در کشور خبر مي دهد و مي گويد: با ابلاغ آن به تمام بيمارستانهاي دولتي و خصوصي و ثبت دقيق اين عفونتها مي‌توانيم برآورد دقيقي از اين مسئله در کشور داشته باشيم و محل هاي آسيب را به خوبي بشناسيم تا بتوانيم تداخلات لازم را براي اصلاح اين مسئله برنامه‌ريزي کنيم.چرا که تجربه جهاني نشان ميدهد که مهمترين عامل انتقال عفونت در بيمارستانها دست پزشک و پرستار و همراهان است که از يک بيمار به بيمار ديگر مي‌تواند عفونت را منتقل کند.
وي تاکيد مي کند: بنابراين مهمترين اقدام، نصب دستگاه هاي استرليزاسيون دست است که خوشبختانه اکنون در تمام بخشهاي بيمارستاني و مراکز درماني کشور و به ويژه در بخشهاي ICU اين دستگاه ها نصب شده است و بايد با آموزش مناسب به پرسنل فرهنگ ضدعفوني کردن دست را از هر بيمار به بيمار بعدي گسترش دهيم.
معاون وزير بهداشت افزود: اگر فرهنگ ضد عفوني کردن دستها از هر بيمار به بيمار ديگر در پزشکان و پرستاران نهادينه شود تا حد زيادي از شيوع انتقال عفونت بيمارستاني کم مي شود.
آقاجاني اضافه مي کند: در زمان حاضر کميته عفونت بيمارستاني در اکثر بيمارستانهاي کشور اعم از دولتي و خصوصي تشکيل شده است و روند انتقال عفونتهاي بيمارستاني در کشور رو به کاهش اشت.دستگاههاي استرليزاسيون و لوازم پزشکي و جراحي نيز در همه بخشها نصب شده است و البته در تلاشيم تا دستگاههاي جراحي را در مراکز قديمي نوسازي کنيم.
وي در پاسخ به اين پرسش که با توجه به اينکه آمار کشوري شيوع عفونتهاي بيمارستانهاي نداريم، ميزان شيوع اين مسئله در کشورهاي پيشرفته و متوسط جهاني آن چقدر است، توضيح داد: آمار ميزان انتقال عفونت بيمارستاني در کشورهاي مختلف متفاوت است اما در برخي کشورهايي که آمار دارند، اعلام کرده‌اند که 10 درصد بيمارانشان دچار عفونت بيمارستاني مي‌شوند.
گزارش از مرضيه سعادت
منبع: فارس